Zlikwidować bariery w handlu

Jedną z poważniejszych barier w handlu międzynarodowym stanowi rozmaitość przepisów, w jakich poszczególne kraje świata określają wymogi związane z bezpieczeństwem użytkowania wyrobów przemysłowych.

W obrębie wspólnego rynku Unii Europejskiej realizowany jest proces harmonizacji przepisów krajowych państw członkowskich w celu umożliwienia swobodnego przepływu towarów, usług i kapitału. W wyniku tych działań powstało i nadal jest tworzone jednolite prawo dotyczące projektowania i wytwarzania wyrobów przemysłowych oraz jednolity system oceny zgodności tych wyrobów z wymaganiami zasadniczymi lub szczegółowymi obowiązującego prawa. Jednolite prawo UE w postaci dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady jest obligatoryjnie wdrażane do prawa krajowego państwa członkowskiego Unii. Dzięki temu procesowi nastąpiło znaczne ułatwienie w obrocie wyrobami i usługami na terenie UE.

Stare i nowe podejście do harmonizacji technicznej

Pierwsze dyrektywy harmonizacji technicznej (dyrektywy tzw. starego podejścia) określały szczegółowe wymagania wobec wyrobów oraz sposób przeprowadzenia oceny zgodności, co nadal ograniczało swobodny przepływ towarów, usług oraz kapitału. Część tych dyrektyw obowiązuje nadal, a w niektórych branżach do tej pory opracowuje się je zgodnie ze starym podejściem.

Przeważającą większość dyrektyw opracowuje się obecnie w ramach nowego podejścia do harmonizacji technicznej w UE. Zgodnie z uchwałą Rady z dnia 7 maja 1985 roku w sprawie nowego podejścia do harmonizacji technicznej i norm wymaga się, aby dyrektywy definiowały w sposób ogólny zasadnicze wymagania uwzględniające bezpieczeństwo i inne wymagania społeczne, bez obniżania istniejących, uzasadnionych poziomów ochrony w państwach członkowskich. Pojedyncza dyrektywa nowego podejścia powinna obejmować jak najwięcej wyrobów i tak formułować wymagania zasadnicze, aby unikać częstego wprowadzania zmian.

W nowym podejściu przykłady szczegółowych rozwiązań technicznych zawarte są nie w dyrektywach, ale w normach z nimi zharmonizowanych, które nie są obowiązkowe, ale stosowanie których stwarza domniemanie spełnienia wymagań zasadniczych odpowiadających im dyrektyw.

Wszystkie wyroby przeznaczone dla konsumentów, szczególnie nie objęte dyrektywami ani starego ani nowego podejścia, podlegają Dyrektywie Rady z dnia 3 grudnia 2001 r. w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów (Dz. Urz. WE L 011 z 15.01.2002).

W odniesieniu do wyrobów nie objętych dyrektywami ani starego, ani nowego podejścia poszczególne państwa UE mogą wprowadzać własne regulacje w swoim, krajowym, ustawodawstwie. Przepisy te jednak muszą być uprzednio zgłoszone Komisji Europejskiej. Wyroby nimi objęte mogą swobodnie przepływać na unijnym rynku na podstawie klauzuli o wzajemnym uznawaniu.

Ocena zgodności

Przed wprowadzeniem wyrobu do obrotu lub oddaniem go do użytku obowiązkowe jest dokonanie oceny zgodności z przepisami. Obowiązkowi temu podlegają wyroby objęte dyrektywami zarówno starego jak i nowego podejścia, a zatem w zakresie wymagań szczegółowych i zasadniczych.

System oceny zgodności reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz. U. 2002 Nr 166 poz. 1360).

Zgodnie z art. 6 ust 1 tej ustawy: „Wyroby wprowadzane do obrotu lub oddawane do użytku podlegają ocenie zgodności z:

1) zasadniczymi wymaganiami określonymi w przepisach wydanych na podstawie art. 9 ust. 1, albo

2) szczegółowymi wymaganiami określonymi w przepisach wydanych na podstawie art. 10 ust. 1, albo

3) zasadniczymi lub szczegółowymi wymaganiami określonymi w odrębnych ustawach.”

Ocenę zgodności wyrobu z wymaganiami szczegółowymi, określonymi w aktach prawnych Wspólnot Europejskich innych niż dyrektywy nowego podejścia, jak również zasadniczymi, określonymi w dyrektywach nowego podejścia, przeprowadza producent lub importer, w sposób określony w przepisach mających zastosowanie w danym przypadku.

W przypadku oceny zgodności z dyrektywą nowego podejścia producent wykorzystuje w zakresie przewidzianym w tej dyrektywie pomoc wybranej jednostki notyfikowanej, czyli zgłoszonej Komisji Europejskiej przez rząd danego kraju członkowskiego jako kompetentnej do wykonywania oceny zgodności w tym zakresie.

Sposób dokonania oceny zgodności z wymaganiami zasadniczymi regulują poszczególne dyrektywy nowego podejścia. Art. 7 ustawy o systemie oceny zgodności w ust. 1 stanowi, że „podczas dokonywania oceny zgodności z zasadniczymi wymaganiami wyrób może być poddawany:

1) badaniom przez:

a) producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela, jeżeli nie jest wymagane przeprowadzenie badań przez laboratorium niezależne od dostawcy i odbiorcy,

b) notyfikowane laboratorium, jeżeli jest wymagane przeprowadzenie badań przez laboratorium niezależne od dostawcy i odbiorcy;

2) sprawdzeniu zgodności z zasadniczymi wymaganiami – przez notyfikowaną jednostkę kontrolującą;

3) certyfikacji – przez notyfikowaną jednostkę certyfikującą.

2. Pozytywny wynik oceny zgodności z zasadniczymi wymaganiami dokonywanej przez notyfikowaną jednostkę certyfikującą stanowi podstawę do wydania producentowi lub jego upoważnionemu przedstawicielowi certyfikatu zgodności.”

Oznakowanie CE

Certyfikat zgodności potwierdza, że wyrób i proces jego wytwarzania są zgodne z zasadniczymi wymaganiami.

Producent lub jego upoważniony przedstawiciel, który poddał wyrób lub proces jego wytwarzania ocenie zgodności z zasadniczymi wymaganiami i potwierdził ich zgodność, wystawia deklarację zgodności i umieszcza oznakowanie zgodności CE zgodnie z wymaganiami określonymi w przepisach wdrażających daną dyrektywę.

Oznakowanie zgodności CE to potwierdzenie przez producenta, na jego wyłączną odpowiedzialność, że wyrób jest zgodny z zasadniczymi wymaganiami. Kto jednak umieszcza oznakowanie zgodności CE na wyrobie, który nie podlega temu oznakowaniu lub wprowadza do obrotu taki wyrób, podlega grzywnie (art. 47b ustawy o systemie oceny zgodności).

Wykaz dyrektyw bazujących na zasadach nowego lub globalnego podejścia, można znaleźć na stronach Polskiego Komitetu Normalizacyjnego, pod adresem:

http://www.pkn.pl/var/resources/1/1/814/Dyrektywy_wszystkie_strona_www.pdf

W szczególności urządzenia stosowane w przemyśle do sterowania pneumatycznego mogą podlegać odpowiednio wymaganiom dyrektyw 97/23/WE (Urządzenia ciśnieniowe) lub 2009/105/WE (Proste zbiorniki ciśnieniowe, poprzednia dyrektywa: 87/404/EWG) jako urządzenia mogące powodować zagrożenia związane z ciśnieniem. Urządzenia te, jako maszyny, mogą podlegać również wymaganiom dyrektywy 2006/42/WE (Maszyny), a także innym dyrektywom, o ile obejmują one rozwiązania w nich zastosowane.

Urząd Dozoru Technicznego